Za nami kolejne badanie ewaluacyjne programu RITA – Przemiany w regionie. Co 4 lata wykorzystujemy wnioski płynące z przeprowadzonych w trakcie badania ankiet, rozmów i analiz, aby lepiej realizować cele programu – wzmacniać polskie organizacje pozarządowe działające na Wschodzie oraz wspierać takie zmiany w krajach programu RITA, które mają bezpośrednie przełożenie na jakość życia ich mieszkańców.
W przeprowadzonym badaniu w szczególności chcieliśmy się dowiedzieć jak ulepszyć program w zakresie:
- kształtu i rodzaju konkursów,
- działań szkoleniowych i wspierających,
- sposobu komunikacji o programie do potencjalnych grantobiorców i szerzej – do środowiska organizacji pozarządowych.
- dostosowania programu do kontekstu, w jakim jest realizowany, w szczególności rynku donorów oraz potrzeb krajów programu.
Jak oceniacie RITĘ?
Program RITA jest obecnie najważniejszym oknem na Wschód dla wielu polskich organizacji pozarządowych. RITA pozwala podejmować działania na Wschodzie nie tylko doświadczonym organizacjom z szerokim zapleczem instytucjonalnym i finansowym, ale również tym mniejszym, posiadającym często dużą wiedzę, kompetencję i motywację do działania, ale niepewnym czy poradzą sobie w projektach międzynarodowych równie dobrze, co w Polsce.
RITA jest grantodawcą przyjaznym, stawiającym na partnerskie relacje nie tylko pomiędzy organizacjami z Polski i Wschodu, ale też pomiędzy samymi operatorami programu i grantobiorcami. To podmiotowe traktowanie, świadomość, że obu stronom w równym stopniu zależy na sukcesie podejmowanych działań i elastyczność w obliczu wyzwań decydują o atrakcyjności RITY i przyciągają zarówno nowe, jak i powracające organizacje. Dla bardziej doświadczonych, RITA jest często wartościowym polem eksperymentowania i testowania nowych pomysłów, swego rodzaju pilotażem przed realizacją projektów o wielokrotnie wyższych budżetach wspólnie z innymi grantodawcami. Dla mniejszych, okazją do poznania specyfiki działania na Wschodzie i przekucia własnych doświadczeń na wiedzę przydatną zagranicznym partnerom.
W badanych latach punktem ciężkości programu były zdecydowanie działania w obszarze szeroko pojętej edukacji i rozwiązywania problemów społecznych i wydaje się, że w tym wymiarze RITA skutecznie podąża za ewoluującymi z czasem potrzebami w krajach docelowych. Zarówno małe, jak i duże organizacje potrafią skutecznie realizować cele założone w swoich projektach – wspierając i umacniając wschodnich partnerów, oddziałując na lokalne społeczności, a czasem przechodząc również na poziom ponadregionalny i krajowy. Największe sukcesy odnoszą przede wszystkim ci grantobiorcy, którzy nie tylko trafnie diagnozują potrzeby, ale i rozumieją wartość prostoty – przekazywania pomysłów i rozwiązań, które można wcielać w życie nawet przy bardzo ograniczonym potencjale finansowym i organizacyjnym. To właśnie takie projekty dają też największą szansę nie tylko na osiągnięcie trwałej zmiany, ale też dyfuzję rezultatów i dotarcie do znacznie szerszego grona odbiorców niż było to początkowo zakładane.
U podstaw każdego projektu zakończonego sukcesem leżą relacje. Zarówno te między operatorami RITY, a polskimi partnerami, jak i – przede wszystkim – polskimi i wschodnimi organizacjami. Zaufanie, otwartość, sprawność w komunikacji i zaangażowanie są głównymi czynnikami sukcesu, a trwałość relacji już po zakończeniu projektu niejednokrotnie jest kluczowa dla zapewnienia trwałości jego rezultatów. W tym kontekście bardzo istotne są dodatkowe działania prowadzone w ramach RITY – przede wszystkim inicjatywy nastawione na sieciowanie (zarówno w obrębie Polski, jak i na linii Polska-Wschód), jak też wizyty studyjne (granty wyjazdowe), które pomagają nie tylko lepiej poznać partnerów i ich potrzeby przed rozpoczęciem projektu, ale pomagają też skutecznie wspierać ich wiedzą i doświadczeniem już po jego zakończeniu.
RITA jest programem unikalnym pod względem ukierunkowania geograficznego. Wyróżnia się otwartością i promowaniem partnerskich relacji z zaangażowanymi w projekty organizacjami, wspierając ich rozwój i poszerzanie perspektyw oraz możliwości. Finansowane przez RITĘ projekty – choć niewielkie w skali – potrafią osiągać nadspodziewane efekty i wraz z każdą kolejną edycją dokładają małą cegiełkę do budowania nowoczesnego i demokratycznego regionu, a także relacji społecznych na poziomie grassroot między nim a Polską.
Wyniki ewaluacji
RITA jako przyjazny grantodawca
Wpływ RITY na rozwój grantobiorców
Dzielenie się doświadczeniem polskiej transformacji
RITA 2015-2018 w liczbach
Metodologia
Badanie ewaluacyjne obejmowało trzy etapy i wykorzystało triangulację metod badawczych (wykorzystanie metody jakościowej, ilościowej oraz analizy danych zastanych – desk research):
Badanie desk research, miało przede wszystkim charakter eksploracyjny i przygotowawczy w odniesieniu do kolejnych etapów i polegało na analizie bazy danych o 95 zrealizowanych projektach.
Druga część badania, oparta została na metodzie jakościowej. Dokonano wyboru 5 polskich partnerów, których projekty stały się podstawą 5 studiów przypadku ilustrujących różne podejścia do realizacji projektów w ramach programu. Zrealizowano w sumie 14 pogłębionych wywiadów indywidualnych i 1 wywiad grupowy z przedstawicielami polskich i wschodnich organizacji. Zrealizowano również grupowe wywiady zogniskowane (FGI). Do udziału w nich zaproszono 7 przedstawicieli organizacji, które w badanym okresie otrzymały granty na więcej niż jeden projekt (w 2 wywiadach grupowych wzięło udział w sumie 6 uczestników) oraz 15 przedstawicieli organizacji, które realizowały jeden projekt w ramach RITY w badanym okresie (w 2 wywiadach grupowych wzięło udział w sumie 7 z nich).
W trzecim etapie, opartym na metodzie ilościowej, Linki do ankiety internetowej zostały rozesłane przez operatorów programu RITA drogą mailową w sumie do 109 polskich oraz 136 przedstawicieli wschodnich i w ciągu dwóch tygodni wypełniło je 33 respondentów z Polski oraz 25 ze Wschodu (łączny response rate na poziomie 23,6%).